Chrystologia u Benedykta XVI na podstawie trylogii Jezus z Nazaretu

Papież Benedykt XVI w dziele Jezus z Nazaretu podkreśla w sposób szczególny kwestię historyczności wydarzenia Jezusa. Cześć I obejmuje zagadnienia od momentu chrztu w Jordanie do Przemienienia Pańskiego. W części II rozpoczynamy podróż z momentem wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania. Część III stanowi dzieciństwo Pana Jezusa.

Kreśląc historyczny i teologiczny kontekst opowiadania o narodzeniu Jezusa na kartach Ewangelii Łukaszowej, Ratzinger przywołuje szereg wydarzeń historycznych, których autentyczność dla wielu jest wątpliwa. Osadza Chrystusa w ramach czasowości faktów historii powszechnej, uważając, że dane składające się na wydarzenia Jezusa są pewne, krótko je też dowodzi. Dzięki temu mamy szeroki zarys okoliczności i daty narodzin Jezusa Chrystusa. Benedykt ukazuje nam Chrystusa jako jedynego i prawdziwego Zbawiciela, który jest narodzony w Betlejem. Od Niego rozpoczyna się nowy czas w historii świata.

„Świat został stworzony nie po to, aby istniało wiele gwiazd i innych rzeczy, lecz po to, aby powstała przestrzeń dla przymierza, dla tak miłości między Bogiem i odpowiadającym Mu człowiekiem”. Ta perspektywa ukazuje, dlaczego i w jaki sposób grzech zaciemnia sens świata. Bóg – miłość stał się człowiekiem, Logos – sens stał się ciałem – Logos sarks egeneto (J 1,14). W tym miejscu Logos jest sensem wchodzącym do samego ciała, stający się ciałem, Logos incarnatus. Warto zauważyć, że dzięki wcieleniu się Słowa sens świata (człowieczeństwa, życia) staje się realny i realizowany, a rozumność celu, dana w stworzeniu świata – odzyskana z nieskończonym przewyższeniem.

Papież Benedykt XVI konstruuje swój oryginalny kształt teologii wcielenia, odwołując się do szeregu tekstów biblijnych, patrystycznych, średniowiecznych, a także współczesnych. Postawą jest Prolog Janowy – mówiący, że Logos od zawsze jest Bogiem. Tak więc w Bogu nie było nigdy czasu, w którym nie byłoby Logosu. Słowo istniało przed stworzeniem.

Synostwo Boże Jezusa Chrystusa jest dla Benedykta XVI centralnym tytułem Chrystologicznym i istotą treści chrystologii. Syn jest określeniem adekwatnym co do tytułów Chrystus i Pan. To właśnie słowo Syn jest kluczem interpretacyjnym całej chrystologii i całego chrześcijaństwa, zawiera w sobie głębię, pełnię, prostotę, które znajdujemy u Mateusza w Piotrowym wyznaniu wiary: Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego. (Mt 16,16). Można stwierdzić, że chrystologia jest interpretacją modlitwy Jezusa do Ojca, uwzględniającą relację i osobistą więź. Centralny termin biblijnej chrystologii (Syn Boży) i centralny termin dogmatu chrystologicznego (Syn współistotny) należy rozumieć dosłownie, tytuł ten jest nierozerwalnie związany z modlitwą Jezusa, centralną kategorią chrystologiczną opisującą tajemnicę Syna. W pierwszej części Jezusa z Nazaretu najgłębsze treści tajemnicy Syna zostały ukazane na tle obietnicy „nowego Mojżesza”, mesjańskiej nadziei zarysowanej w księdze Powtórzonego Prawa. Tu Benedykt zwraca uwagę na różnicę między starym a nowym Mojżeszem. Wcielenie Syna Bożego ma swoją paschalną dynamikę. W II części Jezusa z Nazaretu mamy następujący fragment: „Wcielenie Jezusa jest ukierunkowane na ofiarowanie siebie samego za ludzi, a to z kolei na Zmartwychwstanie, gdyby było inaczej, chrześcijaństwo nie byłoby prawdziwe”. Dalej papież wyjaśnia, że: „Nowotestamentalne orędzie nie jest tylko ideą, dla niego istotne znaczenie ma to, co dokonało się w rzeczywistej historii tego świata. Wiara biblijna nie opowiada historii jako symboli prawd ponadhistorycznych, lecz jest osadzona w historii, która wydarzyła się na powierzchni tej ziemi”. Teologia wcielenia i teologia krzyża są historyczne i komplementarne w swej zbawczej logice.

W trylogii Jezus z Nazaretu, obraz Chrystusa nabiera szczególnych rysów, głębszej wyrazistości. Benedykt dokonuje przejrzystego wzrastania od szkicu Bożego Dziecięcia, przez postać nowego Mojżesza, aż po pełnię oblicza Syna Bożego. Ks. Góźdź stwierdza, że tryptyk pisania obrazu Chrystusa zamyka się w chronologii działa Jezus z Nazaretu, od dzieciństwa (3), przez działalność publiczną (1), aż po śmierć krzyżową i zmartwychwstanie (2). Wcielenie, śmierć i zmartwychwstanie stanowią trzy akty tego samego theatrum personae odwiecznego Logosu, który stając się człowiekiem wyniósł nasze człowieczeństwo na wyżyny niebieskie.

Triadę obrazu Jezusa Chrystusa możemy ująć w sposób gradacji płaszczyzny obietnicy: Boże dziecię było wyjawieniem Bożej obietnicy, nowy Mojżesz był realizacją obietnicy, a Syn Boży przez swą ofiarę stał się spełnieniem obietnicy. Inaczej, wcielenie objawiło Bożą tajemnicę i nakreśliło szkic całego obrazu, Jezus nauczający i uzdrawiający wypełnił treścią pierwotny szkic, nadając mu zasadniczych barw, lecz rzeczywisty kontrast i centrum tego obrazu to Chrystus na tronie krzyża. 

BIBLIOGRAFIA

1.      Joseph Ratzinger (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu, część I; Od chrztu w Jordanie do Przemienienia, Wydawnictwo „m”, Kraków 2011.

2.      Joseph Ratzinger (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu, część II; Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania, Wydawnictwo „Jedność”, Kielce 2011.

3.      Joseph Ratzinger (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu – Dzieciństwo, Wydawnictwo „Znak”, Kraków 2012.

4.      Janusz Królikowski, Piotr Łabuda, Andrzej Michalik, Poszukiwania chrystologiczne drogą wyznaczoną przez Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, Wydawnictwo „Biblos”, Tarnów 2016.